İlk Otomobil

“Hepimiz, bilinen ilk otomobil fikrinin 1768 yılındaki Cugnot’nun Buharlı Çekici’si olduğunu sanıyoruz… Oysa, önce, Leonardo Da Vinci’nin 1495 yılına ait Carro Semovente’sini hatırlamamız gerekiyor!..”

Otomobil, yani kendi başına hareket eden… Evet; 1768 yılında Nicolas-Joseph Cugnot, savaş toplarını ve askerleri taşıyan römorkları çekmek için yaptığı ilk buharlı araç  (fardier à vapeur) ilk “auto-mobile” olarak kabul ediliyor…

Hidrojen yakıtlı fakat ilk içten yanmalı motorlu “araba” ise, 1807 yılında François Isaac de Rivaz tarafından düşünülmüştü…

Carl Benz’in yaptığı ve patentini aldığı ilk “gerçek” “MotorWagen”in de 1886 yılında benzin motorlu olarak üretildiğini de çok iyi biliyoruz!…

Oysa, daha da gerilere gidecek olursak; 1672 yılında Çin’de hıristiyanlık misyonunda olan Ferdinand Verbiest’in Çin İmparatoru’na “oyuncak” olsun diye ilk küçük buharlı “auto-mobile”yi yaptığını da sonradan öğrendik…

1801 yılının “buharlı yol lokomotif”leri, 1888 yılının ilk elektrikli otomobilleri, Selden’in “tekerlekli motor”ları, Emile Roger’ın ilk benzinli otomobilleri üretmesi, Egg, Butler ve Bollee’nin ilk motorlu “tricycle”ları… Günümüz otomobillerine doğru “evrim”i gerçekleştirdiler…

Fakat, “self-propelled” yeni kendinden tahrikli, ya da otomatik “çeviren” sisteme sahip, kendi başına giden ilk araç fikri, çok daha eskilere ait!.. 

Leonardo Da Vinci, 15. Yüzyılın sonunda çizimlerini tamamladığı “kendiliğinden hareketli araba”sı, belki de otomobillerin gerçek atasıdır!.. Bu “Carro Semovente” isimli tasarım, Da Vinci’nin 1478 ve 1519 yılları arasında tamamladığı Atlantik Kodeks’i denilen (Codex Atlanticus) 1.119 sayfalık müzik enstrumanlarından matematiğe silahlardan ilk uçma fikirlerine notları arasında 812. sırada idi!..

Dünya tarihinin ilk kendi başına giden aracı ve dünya tarihinin ilk programlanabilir makinası olarak bilinen Da Vinci’nin bu buluşu, o kadar ileri bir görüşe sahipti ki, bunun yapılabilmesi bile tam asırlar sonra gerçekleşebilmişti… Özellikle içindeki kompleks vites sisteminin gerçeğinin yapılabilmesi için teknolojinin de ilerlemesi gerekiyordu…

Leonardo Da Vinci’nin kendi başına sanat ve bilimle uğraşabilmesi için kendisine yer, yemek ve para veren zenginleri şaşırtmak için hazırladığı zamanın çok ötesine ışık tutan şaşırtıcı buluşlardan biri olan Carro Semovente, bir kurmalı saat gibi, mükemmel bir mantıkla düşünülmüş iki büyük simetrik yaprak yayın kurulmasıyla hareket ediyordu… Fakat, bu işin bir adım ilerisi ise, bu kurulan yaylardan birinin aracı istenilen aşamalarda hareket ettirmesiydi… Küçük oyuklara yerleşen dübeller, belli aralıklarla tekerlekleri döndüren kuvveti salıyordu… Yani yay boşalırken çevirme kuvvetinin kademelere ayrılabilmesiyle Carro Semovente, bir anda hızla ilerlemiyor, bir denge çarkıyla hızını istenildiği gibi yumuşak ve kararlı şekilde koruyabiliyordu… Ve tüm bunlar, içteki karmaşık vites ve dişli mekanizmasıyla diferansiyele benzer bir mekanizmayla kontrol ediliyordu… Böylece yayların çapı ve kullanım şekline göre Carro Semovente, tekrar kurulancaya kadar 40 metre ilerleyebiliyordu!..

Uzaktan bir iple araca fren yaptırıp hatta durdurmanızın da mümkün olduğu bu harika mekanizma, aynı ipin yeniden çekilmesiyle yeniden hareket de ettirilebiliyordu…

Geçtiğimiz yüzyılda ve hatta günümüzde bile bu teknik tasarımın replikaları yapılmaya çalışılıyor… Günümüz bilgisayarlarının kabiliyetiyle 8 ayda üç boyutlu modellemeleri yapılan Carro Semovente’nin 5 farklı sertlik ve dayanıklılığa sahip ahşa; çeşidinin kullanılarak üretilebileceği ortaya çıkmış… Orijinal çizimlere bire bir sadık kalınarak yapılan tam boy Carro Semovente’nin hayran kalınan başka bir özelliği de, direksiyon sistemi!.. Bu da tarihin bilinen ilk direksiyon sütunu olarak mekanik buluşlar tarihi notları arasına alınmış… Çünkü, Carro Semovente’nin dönüş açısını da otomatik olarak belirleyen direksiyonu, günümüz otomobillerindeki hidrolik destekli kremayer dişli (rack&pinion) geometrisinin ilk örneği olarak kabul ediliyor!.. Bu direksiyonun aracın düz ya da önceden ayarlanmış olarak belli bir mesafe gittikten sonra dönmesini de sağladığına halen şaşırıyoruz!.. Tek kusuru, Leonardo’nun bu kendi başına giden aracının sadece sağa dönebilmesiymiş!..

Aşağıda geçtiğimiz yıllarda yapılmış 1.68 metre uzunluğa, 1.49 metre genişliğe sahip olağanüstü Carro Semovente mekanizmasının nasıl hareket ettiği de izlenebilir: 

Hepinize uzun boş vakitler ayırıp, yarım Bin Yıl öncesine ait Atlantik Kodeks’ini incelemenizi tavsiye ederim… Ya da imkanınız olursa; Leonardo Da Vinci’nin dahice fikirlerinden örnekleri görebileceğiniz Milano ve Floransa’daki Bilim Tarihi Müzeleri’ni gezmenizi!..

Da Vinci'nin bu tasarımını bugün gerçekleştirip çalıştırmaya çalışanları ise aşağıdaki videolarda izleyebilirsiniz...